Jeśli jesteście po urlopie, a już planujecie kolejny, przyda Wam się zestawienie podstawowych informacji na ten temat, aby mądrze i skutecznie zarządzać urlopem w pracy.
Komu przysługuje urlop?
Każdej osobie zatrudnionej na umowę o pracę w danej firmie, bez względu na etatowość – nawet ½ etatu uprawnia pracownika do skorzystania z urlopu, który jest naliczany proporcjonalnie. Zleceniobiorcy lub posiadacze umowy o dzieło nie mają takiego uprawnienia, co oznacza, że ich planowana nieobecność w pracy jest dla nich bezpłatna (chyba, że zleceniobiorca inaczej postanowił w umowie).
Wypoczynkowy
Urlop ten przysługuje pracownikowi w celu regeneracji sił psychicznych i fizycznych, a jego wykorzystanie musi być poprzedzone (zaakceptowanym) wnioskiem do pracodawcy. Zazwyczaj urlopy dłuższe ustala się z pracodawcą wcześniej, np. poprzez określenie planów urlopowych na cały rok. Dzięki planom urlopowym, pracodawca może przewidzieć nieobecności i planować harmonogram aby zapewnić ciągłość pracy firmy.
Pracownikom ze stażem do 10 lat przysługuje 20 dni urlopu, a ze stażem powyżej 10 lat, jest to 26 dni. Staż pracy to łączna suma wszystkich przepracowanych miesięcy i lat w oparciu o udokumentowane stosunki pracy oraz wykształcenie (np. posiadany licencjat jest ekwiwalentem 8 lat stażu pracy).
Na żądanie
Urlop na żądanie przysługuje w ilości 4 dni (pojedynczo lub łącznie). Jest to urlop o znamionach “awaryjności”, czyli nie wykorzystuje się go w tradycyjnej linii planowania urlopu – jego przesłanka jest zazwyczaj nagła i awaryjna. Chęć wykorzystania takiego urlopu należy zgłosić najpóźniej w dzień jego wypadania. Pracodawca zazwyczaj udziela go, ale należy zwrócić uwagę na fakt, że pracodawca może takiego urlopu odmówić, jeśli brak pracownika w pracy naraża firmę na znaczne zakłócenia.
Urlop na żądanie jest urlopem który się wlicza w pulę wypoczynku, czyli wzięcie takiego urlopu zmniejszy posiadaną liczbę.
Dla rodziców
Po urodzeniu dziecka, przysługuje 20 tygodni urlopu macierzyńskiego – matka dziecka obowiązkowo musi wykorzystać 14 tygodni, a pozostałe 6 tygodni może wykorzystać ojciec (czyli tzw. tacierzyński).
Ojcowski przysługuje wyłącznie ojcu dziecka, trwa 2 tygodnie i można go wykorzystać do momentu ukończenia przez dziecko 1 roku. Po tym czasie urlop przepada.
Urlop rodzicielski (41 tygodni) występuje bezpośrednio po macierzyńskim, jest podzielny. Jeśli rodzice chcą wykorzystać maksymalnie przysługujący im wymiar, każdemu się należy po 9 tygodni, pozostałe 23 tygodnie – są do dowolnego podziału.
Urlop wychowawczy jest urlopem niepłatnym, trwającym 36 miesięcy i musi być wykorzystany do 6 roku życia dziecka.
Na okoliczność
Ślub, śmierć i narodziny powiększają pulę dni wolnych o urlop okolicznościowy. Są to dodatkowe dni, które nam przysługują poza posiadanym już wymiarem urlopu.
- ślub (własny) – 2 dni
- ślub (dziecka) – 1 dzień
- narodziny dziecka – 2 dni
- śmierć i pogrzeb (dziecka, małżonka, rodzica) – 2 dni
- śmierć i pogrzeb (dziadków, rodzeństwa, teściów, lub innej osoby będącej na utrzymaniu lub pod bezpośrednią opieką pracownika) – 1 dzień
Urlopy okolicznościowe muszą być udokumentowane – należy przedstawić dokument potwierdzający wystąpienie okoliczności (akt zgonu, narodzin, małżeństwa).
Podczas kształcenia się pracownika
Podnoszenie swoich kwalifikacji i dokształcanie się uprawnia do dodatkowego urlopu szkoleniowego. Warunkiem jest uzyskanie zgody pracodawcy na podnoszenie swoich kwalifikacji lub inicjatywa pracodawcy (np. jeśli stwierdza, że pracownik na stanowisku musi posiadać konkretne wykształcenie). Jeśli pracownik samodzielnie i bez zgody pobiera naukę, urlop szkoleniowy nie przysługuje.
Wymiar urlopu szkoleniowego:
- Przygotowanie do egzaminu (matura lub egzamin zawodowy) – 6 dni
- Pisanie pracy dyplomowej i przygotowanie do jej obrony (ostatni rok studiów) – 21 dni
Rodzajów urlopów dla pracownika zatrudnionego na umowę o pracę jest wiele – ich wymiar jest uzależniony od powodu i celu jego wzięcia. Te urlopy, które są przewidywalne, warto zaplanować z wyprzedzeniem i w konsultacji z przełożonym, aby nie tylko zapewnić pracodawcy zero negatywnych niespodzianek, ale również i sobie oszczędzić stresu podczas wypoczynku.
